Górnośląskie Zamki i Pałace: Pałac Donnersmarcków w Nakle Śląskim

Pałac Donnersmarcków w Nakle Śląskim jest jednym z najmłodszych pałaców Górnego Śląska. Jego historia liczy niespełna 160 lat. W rękach rodu Henckel von Donnersmarck Nakło Śląskie znalazło się w końcu XVII w. W XIX w. panem ziemi nakielskiej był hrabia Hugon I Henckel von Donnersmarck, jeden z najbogatszych magnatów przemysłowych Śląska, kuzyn księcia Guido Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Budowę pałacu ukończono w 1858 roku.

Początkowo miał służyć Donnersmarckom jako rezydencja letnia (główną siedzibę tej linii rodziny stanowił pałac w Wolfsbergu w Karyntii ). Według podań Hugo I zbudował pałac dla swej drugiej żony, Laury von Kaszonyi. Niestety, nieznane są nazwiska projektantów pałacu, natomiast istnieją domysły, które za autorów uznają wiedeńskich architektów - Johanna Romano von Ringe i Augusta Schwendenwein von Lanauberg. Pałac posiada oryginalny, neogotycki charakter. Uznaje się go za wyjątek pośród siedzib górnośląskiej szlachty. W 1890 r., czyli po śmierci Hugona I, nieco go przebudowano, m.in. podwyższono wieżę. Do 1905 r. właścicielką dóbr nakielskich była żona Hugona, Laura, która zmarła bezpotomnie. Po jej śmierci postanowiono sprzedać należące do niej ziemie oraz posiadłości; wyjątek stanowił pałac w Nakle. Stał się siedzibą najstarszego syna Hugona, Łazarza IV.

Po przejęciu części Górnego Śląska przez II Rzeczpospolitą w 1921 r. rodzina pozostała w Nakle i stałą się lojalnymi obywatelami państwa polskiego. II wojna światowa i idące wraz z nią zmiany zmusiły Donnersmarcków do wyjazdu. Gdy do Nakła Śląskiego zbliżał się front, wyemigrowali do Szwajcarii. Nigdy nie przyjęli niemieckiego obywatelstwa i posługiwali się przedwojennymi polskimi paszportami.

W 1945 r. dobra Donnersmarcków zostały przejęte przez komunistyczną Polskę, pałac przeznaczono na szkołę rolniczą. Rezydencja uległa licznym zmianom. Sale przedzielono ścianami, przerobiono je na klasy. W dawnej kaplicy mieściły się umywalnie i toalety… W 1999 r. pałac w Nakle Śląskim stał się własnością Powiatu w Tarnowskich Górach. Od 1 stycznia 2013 r. działa tu Centrum Kultury Śląskiej. Jedną z największych atrakcji pałacu jest słynny sejf Donnersmarcków, w którym przechowywano pieniądze z wyścigów konnych (za czasów Hugona I były to główne zawody tego typu na Górnym Śląsku).