Zamek Piastowski w Gliwicach

Początki gliwickiego zamku datowane są na XIV wiek. Do wieży obronnej dobudowano część mieszkalną. W XV wieku zamek stał się siedzibą książęcą, przeprowadzono kolejną rozbudowę.

W latach 1430-1431 Gliwice były jednym z głównych bastionów husytyzmu na Śląsku. Stanowiły siedzibę przywódcy husytów Zygmunta Korybutowicza. Po zdobyciu miasta przez wojska katolickie i wygnaniu oponentów, zamek zniszczono. Miasto podjęło się jego odbudowy

W 1561 roku zamek został wydzierżawiony Fryderykowi Zetrissowi. W ciągu kolejnych wieków obiekt pełnił różne funkcje, od arsenału, przez więzienie po folwark. Ulegał ciągłym przebudowom. Od XVI wieku do 1945 roku obiekt nazywano Dworem Cetrycza (Zettritz Hof). W 1959 roku został gruntownie odrestaurowany i stał się częścią Muzeum w Gliwicach. W latach 2005-2008 miała miejsce rewitalizacja obiektu.

Zamek na pocztówce z początków XX wieku

źródło: http://www.muzeum.gliwice.pl

źródło: http://www.muzeum.gliwice.pl

źródło:http://www.muzeum.gliwice.pl

źródło: http://www.muzeum.gliwice.pl

 

Pałac Ballestremów w Pławniowicach

Obecny pałac wzniesiono w latach 1882-1885 (zastąpił pałac z 1737 roku); zaprojektował go Konstanty Heidenreich z Kopic. Budowę zlecił hrabia Franciszek II Ballestrem, koszt budowy wyniósł 386.000 ówczesnych marek.

Obok pałacu, w 1881 r. wzniesiono tzw. „Kavalier Haus” (Dom Kawalera) przeznaczony dla  starszego syna hrabiego. Później Dom Kawalera pełnił funkcję luksusowego apartamentu dla gości. W 1885 roku założono park, posadzono kilkaset gatunków roślin m.in. drzewa egzotyczne: miłorząb japoński, cypryśnik błotny, choinę kanadyjska i kilka gatunków magnolii. W skrzydle południowo-zachodnim zbudowano kaplicę Niepokalanego Poczęcia NMP, która została konsekrowana 15 października 1885 r. i  służyła  jako kościół parafialny.

Ballestremowie rezydowali w pałacu do początku 1945 roku. W styczniu 1945 r. hrabia Mikołaj Ballestrem musiał uciekać z Pławniowic. Zbliżała się Armia Czerwona. Podobnie, jak wielu Ślązaków schronił się w Dreźnie. Zginął w gruzach miasta, 13 lutego 1945 r. na skutek amerykańskich nalotów dywanowych.

 Po stacjonującej armii sowieckiej pozostały zdewastowane meble i wnętrza pałacu, skradziono cenne wyposażenie m.in. kolekcje porcelany, sreber i naczyń. Obiekt na szczęście przekazano  do dyspozycji władz kościelnych. Ustanowiona została samodzielna parafia z własnym kościołem parafialnym i plebanią, większą część pałacu otrzymały przesiedlone ze Lwowa Siostry Benedyktynki od Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu, które przebywały tu do 1976 roku. Oprócz klasztoru i parafii w pałacu mieściły się biura administracji Państwowego Gospodarstwa Rolnego.

W miarę upływu lat pałac pozbawiony opieki konserwatorskiej niszczał przez zaniedbanie. Od 1989 r. zarządcą pałacu jest  dyrektor Ośrodka Edukacyjno – Formacyjnego Diecezji Gliwickiej, ksiądz dr Krystian Worbs; dzięki jego staraniom doprowadzono do remontu, który zakończyl się w 1993 r.

W 2007 r. Zespół pałacowo-parkowy w Pławniowicach otrzymał nagrodę w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany". 

źródło:materiały prywatne

Dom Kawalera

źródło:materiały prywatne

Pomnik Giovanniego Babtisty Angelo von Ballestrem di Castellengo

źródło:materiały prywatne

źródło:materiały prywatne

źródło:materiały prywatne

Pamiątkowa tablica na murze przy parku pałacowym

źródło:materiały prywatne

Pałac Donnersmarcków w Nakle Śląskim

Pałac Donnersmarcków w Nakle Śląskim jest jednym z najmłodszych pałaców Górnego Śląska. Jego historia liczy niespełna 160 lat. W rękach rodu Henckel von Donnersmarck Nakło Śląskie znalazło się w końcu  XVII w. W XIX w. panem ziemi nakielskiej był hrabia Hugon I Henckel von Donnersmarck, jeden z najbogatszych magnatów przemysłowych Śląska,  kuzyn księcia Guido Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Budowę pałacu ukończono w 1858 roku.

Początkowo miał służyć Donnersmarckom jako rezydencja letnia (główną siedzibę tej linii rodziny stanowił pałac w Wolfsbergu w Karyntii ). Według podań  Hugo I zbudował pałac dla swej drugiej żony, Laury von Kaszonyi. Niestety, nieznane są nazwiska projektantów pałacu, natomiast istnieją domysły, które za autorów uznają wiedeńskich  architektów - Johanna Romano von Ringe i Augusta Schwendenwein von Lanauberg.  Pałac posiada oryginalny, neogotycki charakter. Uznaje się go za wyjątek pośród siedzib górnośląskiej szlachty. W 1890 r., czyli po śmierci Hugona I, nieco go przebudowano, m.in. podwyższono wieżę. Do 1905 r. właścicielką dóbr nakielskich była żona Hugona, Laura, która zmarła bezpotomnie. Po jej śmierci postanowiono sprzedać należące do niej ziemie oraz posiadłości; wyjątek stanowił pałac w Nakle. Stał się siedzibą najstarszego syna Hugona, Łazarza IV.  

Po przejęciu części Górnego Śląska przez II Rzeczpospolitą w 1921 r. rodzina pozostała w Nakle i  stałą się lojalnymi obywatelami państwa polskiego.  II wojna światowa i idące wraz z nią zmiany zmusiły Donnersmarcków do wyjazdu. Gdy do Nakła Śląskiego zbliżał się front, wyemigrowali do Szwajcarii. Nigdy nie przyjęli niemieckiego obywatelstwa i posługiwali się przedwojennymi polskimi paszportami.

W 1945 r. dobra Donnersmarcków zostały przejęte przez komunistyczną Polskę, pałac przeznaczono na szkołę rolniczą. Rezydencja uległa licznym zmianom. Sale przedzielono ścianami,  przerobiono je na klasy. W dawnej kaplicy mieściły się umywalnie i toalety… W 1999 r. pałac w Nakle Śląskim stał się własnością Powiatu w Tarnowskich Górach. Od 1 stycznia 2013 r. działa tu Centrum Kultury Śląskiej. Jedną z największych atrakcji pałacu jest słynny sejf Donnersmarcków, w którym przechowywano pieniądze z wyścigów konnych (za czasów Hugona I były to główne zawody tego typu na Górnym Śląsku).

źródło: archiwalia

źródło: materiały prywatne

źródło: materiały prywatne

źródło: materiały prywatne

Drzewo genealogiczne Donnersmarcków

źródło: materiały prywatne

Brama parkowa

źródło: materiały prywatne

Zamek w Chudowie

Zamek w Chudowie to jeden z bardziej znanych zamków Górnego Śląska, chętnie odwiedzany przez mieszkańców okolicznych miast, miłośników rekonstrukcji historycznych oraz… motocyklistów, którzy w tym miejscu prowadzą regularne zloty. Uroku dodaje mu legenda mówiąca o powiązaniach z Templariuszami.

Renesansowy zamek został wzniesiony przez Jana Saszowskiego (vel Gierałtowskiego) z Gierałtowic, w miejscu średniowiecznych zabudowań (prawdopodobnie warowni) w latach 30-tych XVI wieku. Do 1632 roku znajdował się w rękach Gierałtowskich. Najlepszy okres w historii zamku to XVII wiek. Budowla była w rękach rodziny Foglarów, według źródeł w tym czasie obiekt należał do jednych z najwspanialszych na Górnym Śląsku. Odbywały się tam liczne bale i przyjęcia.  Od 1768 roku zamek zmieniał właścicieli, jego świetność zaczęła zanikać

Od 1837 roku właścicielem zamku był Aleksander von Bally, przebudował zamek, zmienił jego renesansowy wygląd. Przywracając mu średniowieczny charakter, zgodnie z obowiązującą, modą. W  tym czasie obok zamku zbudowano bardzo duży budynek gospodarczy, w którym znalazł się m.in. browar. W 1875 roku wybuchł pożar, który zniszczył zamek. Obiekt został rozebrany i przekształcony w romantyczną ruinę, co było wówczas bardzo popularne. Ruina powoli niszczała.

W 1995 roku powstała fundacja „Zamek Chudów”, która podjęła się dzieła rekonstrukcji obiektu oraz przypomnienia o jego kulturalnym znaczeniu.  Od 1999 roku fundacja zaczęła prowadzić prace badawcze na terenie zamku. Do 2004 roku odbudowano zamkową wieżę, w której obecnie mieści się muzeum.  Od 1996 roku ośrodek pełni również funkcję kulturalno- oświatową, organizowane są inscenizacje historyczne, zloty, koncerty, projekcje filmowe, występy kabaretowe oraz najważniejsza impreza „Jarmark Średniowieczny”.

Więcej o historii zamku:  D. Adamska, R. Heś, R. Szołtysek, Dzieje zamku w Chudowie

Lokalizacja zamku:  https://www.google.pl/maps/place/50°13'25.2"N+18°46'19.9"E/@50.223655,18.772183,17z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x0:0x0?hl=pl

Źródło: R. Kurpiunn, Entrissenes Land Bilder aus Oberschlesien Gleiwitz 1922

Źródło: zbiory prywatne

Źródło: Muzeum Zamku w Chudowie

Źródło; malanowicz.eu

Dlaczego blog?

Renesans górnośląskiej tożsamości, naszej kultury, języka , cieszy każdego, kto angażuje się w działania  mające przywrócić świetność naszej małej ojczyzny. Industriada oraz wiele imprez jej towarzyszących  powoduje wzrost zainteresowania dziedzictwem  Górnego Śląska, jego wyjątkowymi  zabytkami. Jednak oprócz świata industrialnego na Górnym Śląsku  istnieje jeszcze kilka innych światów. Jednym  z nich jest świat górnośląskich zamków i pałaców.  Dzieli je sporo, m.in. styl architektoniczny, wiek; łączy  je  na pewno jedno - zawiłe losy regionu. Celem bloga jest systematyczne przedstawianie kolejnych  zamków i pałaców; opisywanie ich historii, prezentacja archiwalnych zdjęć oraz  przedstawianie współczesnego wyglądu  poszczególnych obiektów.

Bardzo często zdarza się tak, że niszczejące w parkach budowle to zapomniane, dawne zamki i pałace, dzisiaj rozpadające się i zaniedbane (np. pałac Tiele - Wincklerów w Bytomiu-Miechowicach, czy słynny pałac na wodzie w Kopicach). Przeciętny mieszkaniec naszego regionu dostrzeże w tym tylko ruinę. To właśnie dlatego należy przypomnieć o tym, czym były jeszcze niedawno te fragmenty wież, murów etc. Górny Śląsk to nie tylko kraina szybów kopalnianych, ale także wielu pałaców -  symboli potęgi wielu górnośląskich rodów.

Pałace i zamki  kojarzą się z monarchami, książętami, czy najwyższą arystokracją. Jest to jak najbardziej właściwe skojarzenie, które odnosi się również do Górnego Śląska. Żyło tutaj wiele rodzin szlacheckich, które rozwinęły ten  region, jak żaden  inny w Europie. To dzięki zabiegom tych  ludzi  Górny Śląsk stał się jednym z najważniejszych regionów przemysłowych starego kontynentu.

 Dzisiaj zostały  nam  piękne pocztówki, zdjęcia oraz pozostałości po tym co dodawało piękna przemysłowemu, europejskiemu  regionowi. O tym właśnie będzie blog…

Pamiętasz tam, na wzgórzu, zamek ów?

Łkał nocą róg, jak gdyby wołał ciebie,

 I sarna szła na łów,

 I szumiał las i srebrniał sierp na niebie

 - Tak cicho…

J. v.Eichendorff „Heimat“

źródło: archiwalia